szustak-metaloplastyka.pl

  • 002.jpg
  • 001.jpg
  • 005.jpg
  • 003.jpg

dol

Największą skarbnicą wiedzy na temat kowalstwa jest archeologia, artefakty wydobywane z ziemi świadczą w sposób jednoznaczny o tym, iż techniki obróbki w zakresie uplastyczniania metali znane były już w starożytności. W starożytnej Grecji zawód kowala był bardzo rozpowszechniony, ponieważ istniało duże zapotrzebowanie na wyroby luksusowego wzornictwa np. akcesorii kuchennych, luster, naszyjników, ozdób dłoni i szyi, napierśników, a także zbroi oraz białej broni. Metaloplastyka stwarzała duże możliwości, ponieważ wszystkie produkty wykonywane technikami kowalskimi miały zastosowanie w życiu codziennym. Stać było na nie nielicznych gdyż w czasach pradawnych wzornictwo było bardzo wyszukane i dostosowane do ówczesnej mody i potrzeb, a co za tym idzie bardzo misterne i pracochłonne w wykonaniu.

 

W trzysta dwudziestym trzecim roku przed naszą erą nastąpił rozkwit metaloplastyki na skalę masową. Antyczni kowale mimo prymitywnych technik potrafili z metalu wydobyć piękno, które w dzisiejszych czasach jest niemal nieosiągalne. W Europie każda z epok niosła za sobą nowe trendy i potrzeby. Trzynastowieczny gotyk wdrażał techniki łączenia tradycyjnego kowalstwa z motywami roślinnymi. W XIV wieku w Polsce rozwinęły się organizacje zrzeszające rzemieślników dzięki, którym zakłady kowalskie zaczęły powstawać także w rejonach miejskich. Wzornictwo gotyckie wprowadziło do użytku motyw kraty, który na stałe zagościł w zamożnych posesjach jako element zabezpieczający przed nieproszonymi gośćmi. Kraty te wykonane były z graniastych prętów, a w miejscu przecięcia dla wzmocnienia konstrukcji kowal umieszczał ozdobne nity. Najpiękniejsza krata w Europie znajduje się w Veronie. Uznana została za arcydzieło kowalskiego kunsztu.

 

Okres renesansu emanował stworzeniem pokrewnych profesji,. Z dawnego cechu kowali powstały pokrewne zawody ślusarzy, igielników, nożowników i gwoździarzy. W tym czasie spadło znaczenie kowali wiejskich, które zaczęły zajmować się produkcją elementów codziennego użytku. Wyodrębniła się nowa gałąź kowalstwa, która to zaczęła wdrażać sztukę folklorystyczną. Okres odrodzenia (wiek piętnasty i szesnasty) zasłynął z artystycznego rozwoju metaloplastyki, która przekształciła się w artystyczną bardzo pożądaną profesję. Charakterystyczne dla tej epoki było wprowadzenie rozet, elementów skrętnych oraz satyrycznych postaci przypominających bajkowe potwory. Dużym atutem dla kowalstwa artystycznego było wprowadzenie ozdobnych dodatków z mosiężnej blachy, przez co zwykłe kowalstwo urosło do rangi kunsztu.

 

Początek XVIII wieku zwany też epoką baroku wniósł do sztuki kowalstwa artystycznego nowe wzornictwo w postaci wijących się wzorów spiralnych, motywy wolut oraz liści. W tym czasie tylko nieliczni mogli pozwolić sobie na stylowe przyozdabianie swoich domostw. Odnośnikiem pozycji społecznej stało się posiadanie sprzętów kuźniczego pochodzenia. Zawód kowala urósł do rangi wysoce prestiżowej profesji, która doceniona została przez możnowładców oraz bogatą szlachtę. Kute bramy zaczęto przyozdabiać herbami rodowymi wraz z misternie tworzonymi ozdobami. Jednym z mistrzowskich dzieł metaloplastyków tego okresu jest krata z figurkami bielików zwieńczająca wejście do kapitarzu katedry w Gnieźnie. Elementami cechującymi ten okres jest wprowadzenie elementów w postaci misternie kutych kluczy zawierających motywy herbowe.

 

W połowie XVIII wieku okres rokoko wprowadził w kowalstwo nowe trendy i kierunki. W odróżnieniu od baroku, który charakteryzowało brak symetrii i schematycznych wzorów zaczęto w warsztatach kowalskich tworzyć prace cechujące się harmonią oraz schematyczną powtarzalnością wzoru. Nową gałęzią metaloplastyki stosowanej zostało odlewnictwo, w którym zaczęto używać nowego materiału jakim jest żeliwo. Profesja ta w odróżnieniu od technik kowalskich zajmowała się formowaniem płynnego żeliwa. W owym czasie powstawały płyty nagrobne, kominkowe, a także figury znanych osobistości. Pod koniec osiemnastego wieku i wiek dziewiętnasty cechowało zubożenie kowalstwa oraz prac ślusarskich. Nastała moda na elementy odlewane. Przemysł odlewniczy charakteryzował się dużym rozkwitem. W 1817 roku w Warszawie powstały prestiżowe odlewnie zajmujące się tworzeniem przedmiotów z brązu. Posągi zasłużonych Polaków pochodzą z tego właśnie okresu. W dwudziestym wieku powstały stowarzyszenia artystyczne i zawód metaloplastyka powoli zaczął wracać do łask. Duży wpływ na to mieli artyści tacy jak między innymi Stanisław Wyspiański, który zaprojektował balustradę schodową dla towarzystwa lekarskiego w Krakowie. po wojnie powstawały warsztaty kowalskie inspirowane wcześniejszymi epokami. Zajmowały się wyszukaną indywidualną produkcją, jak i renowacją zabytków. Obecnie na ternie Polski istnieje stowarzyszenie kowali artystów organizujące warsztaty kowalstwa artystycznego. Raz w roku organizowane są ogólnopolskie targi sztuki kowalskiej, jak również międzynarodowe pokazy kowalstwa. Przedmioty wykonane tradycyjnymi metodami kowalskimi cechuje oryginalność oraz tęsknota za czasami w których ludzie byli bardziej uduchowieni oraz czasów, w których przedmioty posiadały swoistą indywidualność. Szlachetność jaka cechuje kutą stal jest pięknem samym w sobie. Metaloplastycy poprzez swoją twórczość odsłaniają przed nami swoje cechy charakteru jak również wewnętrzne piękno, którego częścią jest każdy z nas.